در این مطلب قصد داریم در رابطه با تکنیک سایه (Shadowing) و تأثیر آن بر تقویت مهارت‌های مکالمه زبان انگلیسی و شنیداری صحبت کنیم. تکنیک سایه روش بسیار بسیار مهمی است که اگر می‌خواهید در این دو مهارت پیشرفت واقعی داشته باشید، بایستی به‌طور مرتب از آن استفاده کنید.
تکنیک سایه – تعریف
ساده‌ترین تعریف تکنیک سایه وقتی است که در حال شنیدن سخنان یک گوینده باشید، به‌محض اینکه ایشان هر سخنی بگوید شما نیز به‌سرعت بعد از وی، آن سخن را بلند تکرار کنید. مثل همراهی کردن با ترانه‌ی موزیک محبوبتان. یعنی هرچه می‌شنوید همان را دقیقاً تکرار می‌کنید و سعی می‌کنید که تغییرات صدا، آهنگ صدا، حالات روحی گوینده و حتی حرکات بدنی گوینده را تقلید کنید. البته لازم نیست که حتماً بلند صحبت کنید. می‌توانید این فرآیند را در ذهن خود نیز انجام دهید. دقیقاً دوباره مثل آهنگ محبوبتان که بعضی مواقع آن را در ذهن خود مرور می‌کنید. بنابراین وقتی در یک مکان عمومی قرار دارید و در حال گوش دادن به یک مکالمه انگلیسی هستید و می‌خواهید تکنیک سایه را نیز پیاده‌سازی کنید، می‌توانید آن را در ذهن خود انجام دهید.
مزایای تکنیک سایه در مکالمه زبان انگلیسی Speaking
تکنیک سایه مزایای زیادی برای تقویت مکالمه زبان انگلیسی دارد. اولین مزیت آن دریافت بهتر از تلفظ و آهنگ زبان انگلیسی است. همانند وقتی‌که در حال نواختن یک موزیک هستیم، مکالمه‌ی زبان انگلیسی نیز دارای آهنگ و ملودی خاص خود است. مکالمه زبان انگلیسی، همانند زبان مادری خودمان مثل مکالمه‌ی یک ربات نیست که هیچ بالا و پایینی نداشته باشد. مکالمه یک مهارت زنده است. جایی بایستی روی یک کلمه تأکید شود، جایی دیگر بایستی چیزی آهسته گفته شود و …. تکنیک سایه می‌تواند به ما کمک کند که دریافت خوبی از آهنگ یک زبان داشته باشیم. اگر دست روی دست بگذاریم و تنها به گوش دادن منفعلانه اکتفا کنیم، هیچ‌وقت فرصت این را پیدا نمی‌کنیم که در حقیقت این آهنگ زبان را تمرین کنیم. و زمانی که در یک مکالمه‌ی واقعی قرار می‌گیریم، نمی‌توانیم به نحو مطلوب به زبان انگلیسی صحبت کنیم.
به خاطر همین است که اغلب زبان‌آموزان، هنگام مکالمه‌ی زبان انگلیسی، آهنگی غیرواقعی و ربات گونه دارند. زیرا معمولاً کمتر در شرایط واقعی قرارگرفته‌اند که صحبت کنند؛ و از این تکنیک منحصربه‌فرد نیز استفاده نکرده‌اند که این کمبود را تا جایی که ممکن است پوشش دهد. اما زبان‌آموزی که از این تکنیک استفاده کند، نه‌تنها تلفظ بهتر و درست‌تری پیدا می‌کند، بلکه زیروبمی صدا، تکیه (stress)، ملودی، آهنگ، جریان، و به‌طورکلی تمام آنچه برای انتقال بهتر پیام خود نیاز دارد را نیز یاد می‌گیرد. این تکنیک شاید اولش مشکل به نظر برسد اما هرچقدر بیشتر آن را تمرین کنید، ذهن شما بیشتر به آن عادت می‌کند. با این تکنیک نه‌تنها درگیری بسیار بالاتری با زبان انگلیسی و مکالمه‌ی آن پیدا می‌کنید بلکه می‌توانید سرعت مکالمه‌ی خود را نیز افزایش دهید، و یاد بگیرید که به‌طور ناخودآگاه به زبان انگلیسی صحبت کنید.
مزایای استفاده از تکنیک سایه در تقویت مهارت شنیداری Listening
علاوه بر آنچه در بالا آمد، تکنیک سایه می‌تواند مهارت شنیداری شما را به‌طور شگفت‌انگیزی تقویت کند. کافی است که این تکنیک را شروع کنید تا ببینید که چه تأثیرات باورنکردنی روی مهارت شنیداری شما می‌گذارد. اغلب افراد وقتی به مطلبی گوش می‌دهند، بسیار منفعلانه عمل می‌کنند. توجهشان به‌اندازه‌ی کافی به مطلب شنیداری نیست. معمولاً جایی ساکن می‌نشینند و گوش می‌دهند و تنها تلاششان این است که مفهوم کلی مطلب را درک کنند. البته بنده در نوشته‌ی گوش دادن منفعلانه که لینک آن را در بالا گذاشتم به این نکته اشاره‌کرده‌ام که این موضوع به‌خودی‌خود هیچ اشکالی ندارد اما کافی نیست. اگر می‌خواهید که واقعاً مهارت شنیداری خود را در مدت‌زمان کمی تقویت کنید، بایستی با تمرکز بسیار بالایی مطالب را گوش دهید. با استفاده از تکنیک سایه به دلیل آنکه بایستی یک کار عملی انجام دهید، مجبور می‌شوید که به‌طور ناخودآگاه با دقت بیشتری به مطالب گوش بدهید. البته فقط بحث گوش دادن تنها نیست بلکه همان‌طور که در بالا آمد آهنگ صدا و دیگر موارد مرتبط نیز شامل آن می‌شود. بنابراین این تکنیک نه‌تنها مهارت شنیداری شما را تقویت می‌کند بلکه باعث می‌شود که تمرکز بالاتری داشته باشید و بهتر به صحبت دیگران گوش دهید که این خود برای تقویت مهارت‌های ارتباطی شما بسیار مفید است.
نکته‌ی مهم دیگری نیز در رابطه با گوش دادن به همراه تکنیک سایه وجود دارد. ممکن است که شما لغات زبان انگلیسی را به‌تنهایی بتوانید به‌خوبی تشخیص دهید و درک کنید. اما وقتی‌که لغات مختلف در یک جمله، باهم و به‌صورت ترکیبی توسط یک گوینده‌ی حرفه‌ای، یا فردی بومی زبان بیان می‌شود؛ نحوه‌ی تلفظ آن لغات دستخوش تغییرات فراوانی قرار می‌گیرد. این همان چیزی است که اغلب زبان‌آموزان با آن مشکل‌دارند. وقتی به صحبت‌های یک انگلیسی‌زبان گوش می‌دهند احساس می‌کنند که سرعت مکالمه‌ی آن‌ها بسیار بالا است؛ طوری که قدرت تشخیص و درک کلمات و عبارات از دستشان خارج می‌شود. بعضی وقت‌ها این موضوع درست است اما همیشه الزاماً این‌گونه نیست. مشکل اصلی این است که زبان‌آموز به نحوه‌ی بیان شدن عبارات در حالت مکالمه عادت نکرده است.
بگذارید مثال بسیار ساده‌ای ذکر کنیم تا این موضوع بهتر درک شود: I’m going to. هیچ‌کس هیچ مشکلی با جمله‌ی “I’m going to” اگر به همین ترتیبی که نوشته‌شده است تلفظ شود ندارد. با هر سرعتی که فکرش را بکنید. بنابراین اگر در حال گوش دادن به یک مکالمه باشید و گوینده بگوید “Tomorrow, I’m going to go to the park.” فهمیدن این جمله بسیار ساده است. اما حقیقت این است که اکثر حرفه‌ای‌ها و بومی زبان‌ها اصلاً این‌طور صحبت نمی‌کنند. در عوض آن‌ها این عبارت را به‌صورت “I’m gonna” یا ” I’monna” به کار می‌برند. در حقیقت وقتی یک انگلیسی‌زبان می‌گوید “Tomorrow, I’minna go to the park” سریع‌تر از حالتی که بگوید “Tomorrow, I’m going to go to the park.” صحبت نمی‌کند. هردوی این جملات یک سرعت دارند. اما نحوه‌ی بیان آن‌ها و نحوه‌ی چسباندن عبارات انگلیسی به هم باعث می‌شود که اولی با دومی تفاوت عمده‌ای بکند که طبیعتاً درک و فهم آن نیز سخت‌تر می‌شود.
دقیقاً به خاطر همین موضوع است که تکنیک سایه می‌تواند از شما یک شنونده‌ی بهتر بسازد. به خاطر اینکه تلاش شما در گوش دادن به انگلیسی این است که صحبت‌های گوینده را به همان نحوی که در جریان است تقلید نمایید و عبارات را به همان نحوی که بومی زبان‌ها به کار می‌برند به هم بچسبانید. این کار باعث می‌شود که زبان را بهتر درک کنید و بفهمید.
با توجه به مزایای فوق توصیه اکید این است که تکنیک سایه را به‌صورت مرتب در برنامه‌ی آموزشی خود قرار دهید. به یاد داشته باشید که لازم نیست حتماً هر چه را که می‌شنوید بلند تکرار کنید. اگر در شرایط مناسب قرار نداشتید (در یک محل عمومی بودید یا دوروبرتان پر از آدم بود) سعی کنید که این تکنیک را به‌صورت ذهنی انجام دهید. زیرا این تکنیک حتی به‌صورت ذهنی نیز تأثیرات زیادی دارد. بنابراین تکنیک سایه را از همین امروز شروع کنید و ادامه دهید تا تأثیرات شگرف آن را در مدت کمی مشاهده کنید.
تکنیک سایه چه جاهایی کاربرد دارد؟!
به‌طورکلی هر چیزی که می‌شنوید را می‌توانید با تکنیک سایه نیز تمرین کنید. در نوشته‌های قبلی برای یادگیری زبان انگلیسی با فیلم اشاره‌شده بود که تکنیک سایه در دیدن فیلم بسیار می‌تواند مناسب باشد. همچنین ازآنجایی‌که در تارنگار زبانشناس داستان های کوتاه انگلیسی به‌صورت صوتی ارائه می‌شود، استفاده از تکنیک سایه در این داستان‌ها بسیار پیشنهاد می‌شود.
تکنیک سایه را به چه روش‌هایی می‌توان پیاده‌سازی کرد؟
تکنیک سایه به سه روش، قابل پیاده‌سازی است که در هر مرحله سخت‌تر اما تأثیرگذارتر می‌شود.
مرحله‌ی اول، سایه‌ی گزینشی
تکنیک سایه‌ی گزینشی یا نیم‌سایه، ساده‌ترین حالت تکنیک سایه است. زیرا برای استفاده از آن نیازی نیست که تمام حواستان به مطلبی که می‌شنوید باشد. تنها کافی است که به یک مکالمه یا یک مطلب صوتی گوش دهید و عباراتی که احساس می‌کنید ارزشمند هستند را انتخاب کنید و آن‌ها را یا بلند تکرار کنید یا در ذهنتان تکرار کنید. این تکنیک را سایه‌ی لذت‌بخش نیز می‌نامیم زیرا نیاز نیست که کار شاقی برای آن انجام شود و تمرکز بالایی روی مطلبی که می‌شنوید صورت بگیرد. هر چیزی که می‌شنوید و احساس می‌کنید تکرارش راحت است و ارزش تکرار شدن دارد، این کار را روی آن انجام دهید. برای اینکه با این تکنیک بهتر آشنا شوید توجه شما را به ویدئوی زیر جلب می‌کنیم.
با دیدن این ویدئو کاملاً متوجه شدید که منظور از تکنیک سایه‌ی گزینشی چیست. این کار بیشتر می‌تواند برای شرایطی مثل زمانی که به یک مکالمه‌ی سخت گوش می‌دهید یا به یک برنامه تلویزیونی که از سطح شما بالاتر است گوش می‌دهید، مناسب باشد. یا حتی هنگامی‌که در حال نگاه کردن یک فیلم زیبا هستید اما می‌خواهید آن‌قدری از دیدگاه آموزشی فیلم را ببینید و بیشتر می‌خواهید لذت ببرید. این روش در این‌جور شرایط می‌تواند بسیار ساده و کاربردی و درعین‌حال تأثیرگذار باشد.
مرحله دوم، سایه‌ی کامل
اگر قبلاً از تکنیک سایه استفاده کرده باشید یا برایتان تعریف‌شده باشد، احتمالاً همین تکنیک سایه‌ی کامل بوده است. به‌طورکلی تکنیک سایه‌ی کامل به معنای آن است که هر چه را که می‌شنوید همزمان با گوینده آن را تکرار کنید. این حالت را می‌توان به چند روش انجام داد:
یکی از روش‌ها این است که متن آن چیزی که می‌شنوید را نیز داشته باشید و از روی آن به همراه گوینده صحبت کنید. این روش طبیعتاً مزایای خاص خودش را دارد اما به نظر من به‌اندازه‌ی زمانی که بتوانید بدون استفاده از متن، این تکنیک را استفاده کنید، تأثیرگذار نیست. حداقل در مورد مهارت شنیداری اگر بتوانید بدون نگاه کردن به متن از این تکنیک استفاده کنید بسیار مؤثرتر می‌شود.
روش بعدی را تکنیک سایه‌ی منقطع می‌نامیم که احتمالاً از این روش نیز قبلاً استفاده کرده باشید. یعنی چیزی را می‌شنوید؛ صحبت‌های گوینده را متوقف می‌کنید؛ و همان را خودتان تکرار می‌کنید. این روش برای زمانی خوب است که واقعاً همراهی با گوینده برای شما سخت است و نیاز به زمان بیشتری برای تکرار صحبت‌های وی دارید.
برای اینکه بیشتر با این روش آشنا شوید نظر شما را به ویدئوی زیر جلب می‌کنیم:
با دیدن ویدئوی فوق کاملاً متوجه شدید که منظور از تکنیک سایه‌ی کامل چیست. اگر دقت کرده باشید در ویدئو، شخصی که تکنیک سایه را کار می‌کرد چشم‌های خود را بسته بود. این یک‌چیز سلیقه‌ای است. اگر احساس می‌کنید که با بستن چشم‌ها معنی آنچه در حال تکرار آن هستید را بهتر و عمیق‌تر متوجه می‌شوید شما نیز چشمان خود را ببندید. توجه داشته باشید که تکنیک سایه به معنی تکرار طوطی‌وار نیست. بلکه این تکرار بایستی با توجه کامل نسبت به معنای آنچه میگویید باشد. این موضوع احتمالاً در ابتدای کار بسیار سخت باشد که هم آنچه را که می‌شنوید تکرار کنید هم توجه به معنای آن داشته باشید. اما چاره‌ی هر مشکلی تمرین است. با تمرین این کار برای شما به یک عادت تبدیل می‌شود.
مرحله‌ی سوم، سایه‌ی تعاملی
تکنیک سایه تعاملی بدین‌صورت می‌شود که شما نه‌تنها تکنیک سایه را به‌طور معمولی انجام می‌دهید، بلکه خودتان نیز دیدگاه خود را بیان می‌کنید و یا سؤالات اضافه‌ای از خود می‌پرسید. بنابراین تکنیک سایه‌ی تعاملی بسیار بالاتر از گوش دادن و تکرار کردن ساده است. در این تکنیک شما در حقیقت چیز جدیدی می‌سازید و مطلب جدیدی را به داستان اضافه می‌کنید. برای اینکه این کار را به نحو مطلوب انجام دهید واقعاً نیاز است که صحبت‌های گوینده را متوقف کنید تا فرصت فکر کردن و اضافه کردن مطالب جدید را داشته باشید. بنابراین اگر بخواهیم بهتر تکنیک سایه تعاملی را توضیح دهیم به‌صورت زیر می‌شود:
تکنیک سایه‌ی گزینشی + بیان دیدگاه خود و پرسیدن سؤال جدید = تکنیک سایه‌ی تعاملی
برای اینکه بهتر با این قضیه آشنا شوید توجه شما را به ویدئوی زیر جلب می‌کنیم:
همان‌طور که در فیلم مشاهده کردید تکنیک سایه‌ی گزینشی با سؤالات و دیدگاه‌های جدید ترکیب‌شده بود تا به تکنیک سایه تعاملی تبدیل شود. البته شما می‌توانید تکنیک سایه‌ی کامل را هم به همین ترتیب به تکنیک سایه تعاملی تبدیل کنید. هیچ اشکالی ندارد. بنابراین تفکری که پشت ایده‌ی سایه‌ی تعاملی است این است که تنها مهارت شنیداری و مکالمه‌ی زبان انگلیسی شما تقویت نمی‌شود؛ بلکه این روش باعث می‌شود که بتوانید روان‌تر به زبان انگلیسی صحبت کنید. زیرا هرلحظه در حال اضافه کردن دیدگاه‌های خود نیز هستید که بسیار برای روان شدن در مکالمه زبان انگلیسی مناسب است.
امیدوارم که توانسته باشیم روش خیلی خوبی را برای شما ارائه کرده و با استفاده از این روش مهارت مکالمه زبان انگلیسی و شنیداری شما را به نحو مطلوبی پیشرفت کند.
