چگونه هنگام تحصیل در خارج از کشور با شوک فرهنگی مقابله کنیم؟
بیشتر افرادی که برای تحصیل در خارج از کشور خود اقامت داشته‌اند، با شوک فرهنگی آشنا هستند. بهتر است این پدیده و راه های مواجهه با آن را بشناسید.
شوک فرهنگی چیست؟
وقتی برای ادامه تحصیل به خارج از کشور می‌روید، برنامه روزانه شما، فرهنگ و رفتارهای مردم اطراف شما دیگر برایتان آشنا نیست. فرایند تشخیص، ادراک و سازگاری با این تغییرات را شوک فرهنگی می‌گویند.
در محیط نرمال بیشتر رفتارهای ما مثل حالات بدن، تن صدا، چگونگی ایستادن در صف، و تعاملات ما، بر ادراک مجموعه ای از نشانه‌های فرهنگی ما مبتنی است. با این حال ما به صورت خودآگاه به این نکات توجه نمی‌کنیم.
در یک کشور جدید، این نشانه‌های فرهنگی بیشتر به چشم ما می‌آیند چون با فرهنگ ما در کشور خودمان فرق می‌کنند.
ممکن است به معنای واقعی کلمه شوکه نشوید، اما به این احساس بیگانگی و تجربه‌های جدید از زندگی، رفتارهای غریب، و هنجارهای فرهنگی جدید اصطلاحا شوک فرهنگی می‌گویند. شوک فرهنگی مراحل مختلفی دارد که عبارتند از:
- سرخوشی اولیه/ مرحله ماه عسل- بلافاصله پس از ورود به محیط جدید، احتمالا مجذوب چیزهای جدیدی می‌شوید که محیط جدید برایتان به همراه دارد. در این مرحله، بیشتر به دنبال شباهتهای فرهنگی هستید و تفاوتها برایتان جالب است.
- آشفتگی و سردرگمی/ مرحله مذاکره- کم کم احساس سرخوشی پایان می‌یابد. و نوعی احساس سر درگمی به شما دست می‌دهد. دچار نوعی آشفتگی می‌شوید و احساس می‌کنید همه امور به هم ریخته است. به یکباره با امور بسیاری مواجه می‌شوید که باید به آن سر و سامان دهید و دوست دارید آنها را از سر راه خود بردارید.
- ادراک تدریجی/ مرحله تطابق- بالاخره به یک آرامش نسبی می‌رسید. به خانه جدید خود کم کم عادت کرده‌اید و تعادلی نسبی بین احساسات شما برقرار شده است. به جای اینکه احساس آشفتگی کنید، کم کم تفاوتها را درک می‌کنید. و به تدریج نگرش مثبتی نسبت به امور پیدا می‌کنید، و سعی می‌کنید درباره کشور میزبان اطلاعات بییشتری به دست آورید و سازگاری بیشتری با فرهنگ میزبان پیدا کنید.
- انطباق یا دو فرهنگه شدن/ مرحله تسلط- مرحله نهایی شوک فرهنگی رسیدن به سطح مطلوبی از آسایش در خانه جدید است. ترتیب امور معنا پیدا می‌کند، راحت تر با غریبه‌ها ارتباط برقرار می‌کنید، و جزئیات فرهنگی را بهتر درک می‌کنید. برنامه روزانه تان نظم بیشتری پیدا کرده است. مطئنا برای خانواده و دوستان دلتنگ می‌شوید، اما دوستان جدید و فعالیتهای جدید نیز حالا جزئی از زندگی شما شده است.
شوک فرهنگی و افسردگی
در برخی موارد، شوک فرهنگی می‌تواند منجر به افسردگی شود. اگر حدس می‌زنید که ممکن است به این احساس دچار شوید، هرگز سعی نکنید به تنهایی با آن مقابله کنید. با مشاوران متخصص در دانشگاه محل تحصیل خود گفتگو کنید و سعی کنید برای مدت طولانی تنها نباشید.
نکاتی برای مواجهه با شوک فرهنگی
اکنون که متوجه شدید شوک فرهنگی چیست و چگونه می‌توان آن را تشخیص داد، با ما همراه باشید تا نکاتی در خصوص مقابله با این پدیده بیاموزید.
۱. هر چه می‌توانید درباره کشور میزبان اطلاعات کسب کنید
جهت بدست آوردن این نوع اطلاعات می‌توانید از راهنماهای سفر، رمانها، داستانها، و مجلات استفاده کنید. سعی کنید تا حد امکان درباره رفتارهای مودبانه و غیر مودبانه در کشور میزبان بیشتر بدانید. و قبل از عزیمت خود را تا حدودی از این حیث آماده کنید.
۲. از مشاوران تحصیلی مربوطه در این زمینه کمک بخواهید
به ویژه درباره تجربیات سخت و تلخ دانشجویان گذشته از آنها سوالاتی بپرسید. هر کشوری نکات ریز فرهنگی منحصر به خود را دارد. بنابراین انتظار نداشته باشید مثلا تایلند با فرانسه شرایط یکسانی داشته باشد. سعی کنید از افرادی که اطلاعات دقیقی دارند مشاوره بگیرید.
۳. اهداف آموزشی خود را از قبل مشخص کنید
شاید بگویید اهداف مشخص هستند ولی به خاطر داشته باشید که برای تحصیلات خود هدف دارید، و یادگیری فرهنگ کشور میزبان هم جزئی از این اهداف محسوب می‌شود. آیا به غذا خوردن علاقه دارید؟ سعی کنید پخت غذاهای محلی را یاد بگیرید.
۴. هر آنچه که در بدو ورود شما را جذب می‌کند، یادداشت کنید و بعدا به آن مراجعه کنید
در مرحله ماه عسل، هر آنچه که شما را جذب می‌کند یادداشت کنید. بعدا وقتی دچار سردرگمی و احساس ناامیدی می‌شوید، می‌توانید به این لیست نگاهی بیندازید و یاد احساسات خوش گذشته بیفتید.
۵. یک سرگرمی سالم برای خود ایجاد کنید
در مرحله دوم که ممکن است دچار احساسات منفی نسبت به فرهنگ میزبان شوید، سعی کنید یک سرگرمی سالم برای خود ایجاد کنید تا افکار خود را از احساسات منفی دور کنید. به خودتان زمان بدهید، می‌توانید سریال مورد علاقه خود را در تلویزیون دنبال کنید، آشپزی کنید، یا فعالیتهای ورزشی انجام دهید. طبیعی است که احساس کنید به یک زنگ تفریح نیاز دارید و لازم است برای دیدار به کشور خود بروید. پس نگران نشوید فقط سعی کنید خود را در خانه محبوس نکنید و با یک سرگرمی سالم فکر خود را مشغول کنید.
۶. با دیگر دانشجویان درباره احساسات خود صحبت کنید و از آنها کمک بخواهید
ممکن است دانشجویان دیگری را که به همراه شما در این کشور تحصیل می‌کنند، بشناسید. با آنها درباره چگونگی احساساتشان نسبت به کشور میزبان گفتگو کنید. از آنها درباره تجربیاتی که داشتند و همچنین راهکارهایی که برای مقابله با اختلافات فرهنگی به کار گرفتند، مشاوره بگیرید.
همچنین از آنها یاد بگیرید. ممکن است راهکار ساده ای برای آنچه مدتها ذهن شما را مشغول کرده است داشته باشند.
۷. خودتان را مجبور کنید تا دوستان محلی پیدا کنید
اگر با محلی‌ها دوست شوید، چیزهای زیادی می‌توانید از آنها بیاموزید. آنها متخصصان بسیار خوبی برای مشاوره فرهنگی هستند و می‌توانند تمامی مسائل پیش پا افتاده را برای شما روشن کنند و توضیح دهند. اگر آنها واقعا دوستان خوبی باشند، ممکن است شما را کنار بکشند و دوستانه به شما بگویند که کاری که انجام می‌دهید خلاف شئونات فرهنگی کشور میزبان است.
۸. سعی کنید مسائل را از دریچه فرهنگ کشور میزبان ببینید
در تمامی مراحل پدیده شوک فرهنگی، سعی کنید دیدگاه خود را کنار گذاشته و مسائل را از دریچه فرهنگ کشور میزبان ببینید. شاید با برخی از دیدگاه‌ها موافق نباشید، و شاید برخی از مسائل در چهارچوب اعتقادی شما بی معنا باشد، در این مواقع سعی کنید بفهمید که این مسائل از کجا آمده اند. سوال بپرسید اما در مقابل مسائل جبهه نگیرید و رفتارها را قضاوت نکنید.
۹. در اجتماعات محلی‌ها شرکت کنید
قسمتی از احساسات منفی شما در طول دوره شوک فرهنگی ممکن است مربوط به این باشد که احساس می‌کنید یک خارجی هستید، بنابراین تا حدی که امکان دارد در اجتماعات محلی شرکت کنید. اگر در کشور خود به کلیسا یا مسجد می‌رفتید، در آنجا هم همین کار را انجام دهید. اگر در کشور خود در فعالیتهای داوطلبانه شرکت می‌کردید در این کشور هم به این فعالیتها ادامه دهید. می‌توانید در تیم‌های ورزشی عضو شوید، به فستیوال بروید و اینجا را هم خانه خود کنید.
۱۰. سعی کنید زبان محلی را یاد بگیرید
حتی اگر زبان تدریس در دانشگاه شما به انگلیسی است، سعی کنید زبان محلی را یاد بگیرید. این کار نه تنها باعث می‌شود درباره فرهنگ میزبان بیشتر یاد بگیرید بلکه باعث می‌شود دوستان محلی بیشتری پیدا کنید و بیشتر در جامعه حل شوید.
چگونه پدیده شوک فرهنگی من را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
هر فردی به شیوه ای متفاوت تحت تاثیر پدیده شوک فرهنگی قرار می‌گیرد، و راهکار متفاوتی برای مقابله با آن دارد. این امر به عوامل مختلفی بستگی دارد:
- کشورهایی که قبلا به آنها سفر کرده اید. آیا شوک فرهنگی را قبلا هم در کشورهای دیگر تجربه کرده اید؟
- کشوری که هم اکنون به آن سفر کرده اید. چقدر با کشور شما متفاوت است؟
- هدف و نوع سفری که دارید. آیا کسی را دارید که به شما در درک فرهنگ بیگانه کمک کند؟ آیا خودتان تمایل به یادگیری و سازگار شدن دارید؟
- چگونه با شزایط جدید خود را وفق می‌دهید؟ در شرایط عادی چگونه با شرایط جدید برخورد م یکنید؟ آیا راحت با شرایط کنار می‌آیید؟
هرگز اجازه ندهید شوک فرهنگی شما را از هدف بزرگترتان یعنی ادامه تحصیل باز دارد. شوک فرهنگی یک چالش است، دریچه ای است به سوی فرهنگی جدید. با این حال، تجربه ای است که ارزش تجربه کردن را دارد. ما به شما قول می‌دهیم به محض اتمام تحصیلات و برگشت به کشور خود تمام سختیها و ناملایمات ناشی از این پدیده را به راحتی فراموش خواهید کرد و با کوله باری از تجربیات ارزشمند و دوستان جدید به کشور باز خواهید گشت.
